– Θυμάμαι πως όταν ο ΓΑΠ είχε ανακοινώσει την πρόθεσή του να κάνει δημοψήφισμα, η μόνη μου ένσταση ήταν ο χρόνος στον οποίο επέλεξε να το κάνει: Αφού είχε ήδη αποφασίσει πριν από μας, για μας, την υπαγωγή στο μνημόνιο. Το ίδιο πρόβλημα έχω και με το δημοψήφισμα του Τσίπρα, αλλά για άλλο λόγο: Επειδή επέλεξε να κάνει το δημοψήφισμα όχι στο παρά πέντε, αλλά στο και πέντε. Υποθέτω ότι δεν θα ήταν τόσο δύσκολο να καταλάβει έναν ή δύο μήνες πριν ότι αυτή η ιστορία δεν έβγαζε πουθενά, και θα μπορούσε τότε να είχει προκηρύξει το δημοψήφισμα, πολύ πριν τη λήξη του προγράμματος στις 30 Ιουνίου. Τώρα κάνει ένα δημοψήφισμα με τη διαδικασία του κατεπείγοντος, και νιώθω σαν να μου έχουν δώσει ένα καλάθι στο σούπερ μάρκετ και να μου λένε: «Ψώνισε ό,τι τραβάει η καρδιά σου. Έχεις δέκα δευτερόλεπτα».

– Επί της ουσίας, τώρα: Ναι ή όχι; Δεν μπορώ παρά να απορρίψω το «ναι», για πολλούς λόγους. Αν το ότι το «ναι» υποστηρίζεται από τα παρτάλια της ΝΔ, του Ποταμιού και του ΠΑΣΟΚ δεν αρκεί (και με δεδομένο ότι το «όχι» υποστηρίζεται από τα εθνίκια της Χρυσής Αυγής και τους ό,τι να’ναι ΑΝΕΛ, οπότε το επιχείρημα ακυρώνεται), το τι πρεσβεύει το «ναι» δε μου αφήνει περιθώρια. «Ναι» σημαίνει υποστήριξη σε μία αντιδημοκρατική, αυταρχική, αυτοκαταστροφική, διεφθαρμένη Ευρώπη. «Ναι» σημαίνει αποδοχή οποιουδήποτε τρελού μέτρου μας επιβάλουν απ’ έξω και ουσιαστικά παράκαμψη της εκλεγμένης κυβέρνησης, με μοναδικό στόχο αυτό το γελοίο «ευρώ πάση θυσία» που απαντά πρόθυμα ο λαός στις δημοσκοπήσεις, χωρίς να αναρωτιέται ποιες μπορεί να είναι αυτές. «Ναι» για μένα σημαίνει ραγιαδισμός, παραίτηση, υποταγή. Σημαίνει βέβαια και ασφάλεια, μία κακώς εννοούμενη «ασφάλεια» που κάποιοι θεωρούν πιο σημαντική από τη δημοκρατία.

– That said, κατανοώ τους φοβισμένους ανθρώπους που θα πάνε να ψηφίσουν «ναι» για να μη χάσουν την στρεβλή «ασφάλεια» που ζητούν. Αλλά αδυνατώ να συμμεριστώ την άποψή τους. Άλλωστε δημοκρατία με φόβο, δεν είναι δημοκρατία. Είναι κάτι άλλο.

– Όμως και με το «όχι» έχω πρόβλημα. Γιατί ωραία η ρητορική της αξιοπρέπειας, της ρήξης με το σάπιο κατεστημένο, της διεκδίκησης του δικαιώματος στη δημοκρατία, αλλά αν δεν υπάρχει ένα σχέδιο από πίσω, τότε παραμένει απλώς ρητορική. Και να τη χέσω τη ρητορική αν καταλήξει σε μία κατάσταση που δεν μπορεί να διαχειριστεί κανείς μας. Το «όχι» θέλει σχέδιο, και το μόνο «σχέδιο» που έχω ακούσει μέχρι τώρα επισήμως από τον ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι αν ο λαός ψηφίσει «όχι», τότε η κυβέρνηση λέει θα είναι πιο ισχυρή διαπραγματευτικά. Παπάρια μάντολες θα είναι. Και τον Ιανουάριο, και τον Φεβρουάριο, και τον Μάρτιο ήταν μια νέα κυβέρνηση, με ισχυρή λαϊκή εντολή. Οι δανειστές δεν ενδιαφέρονται για τη δημοκρατική νομιμοποίηση. Απλά δεν τους νοιάζει. Ακόμα και 120% να πάρει το «όχι» στο δημοψήφισμα, δεν θα μετακινηθούν ούτε χιλιοστό από τις απόψεις τους. Θα πας εσύ με τον αέρα του νικητή να τους κάνεις τη μούρη κρέας, και τελικά θα σπάσεις εσύ τα μούτρα σου στον τοίχο. Αυτό δεν είναι σχέδιο, είναι αυτοκίνητο χωρίς φρένα.

– Δεν θέλω να βγει η Ελλάδα από το ευρώ. Όχι επειδή είμαι ερωτευμένος με τα γοητευτικά χαρτονομίσματα του ευρώ, αλλά επειδή ξέρω ότι η μετάβαση από το ευρώ στη δραχμή, αν γίνει με άτακτο τρόπο, θα είναι καταστροφική – οι μόνοι που πραγματικά θέλουν να επιστρέψουν με αυτόν τον τρόπο στη δραχμή είναι οι πυροβολημένοι που λένε «η τυρόπιτα παλιά έκανε 100 δραχμές, τώρα κάνει 1,5 ευρώ, να ξαναγυρίσουμε στη δραχμή για να κάνει πάλι 100 δραχμές». Είμαι από αυτούς που θεωρούν πως κακώς μπήκε η Ελλάδα στο ευρώ, όπως μπήκε, αλλά το πώς θα βγει από το ευρώ είναι μία εντελώς διαφορετική ιστορία.

– Όμως, η ψήφος στο «όχι» δεν μπορεί, όπως εκβιαστικά κάνουν οι Ευρωπαίοι, να εκλαμβάνεται αυτοδικαίως ως απόρριψη του ευρώ και της Ευρώπης. Το «όχι» δεν απορρίπτει απαραιτήτως την Ευρώπη, αλλά ΑΥΤΗΝ την Ευρώπη. Το «όχι» δε μεταφράζεται απαραίτητα σε «δε θέλω το ευρώ σας, πάμε στη δραχμή», αλλά σημαίνει και «έχετε κάνει λάθη, ξανασκεφτείτε την στρατηγική σας». Το «όχι» είναι πολύ πιο περίπλοκο από αυτό που προσπαθούν να μας παρουσιάσουν, και σίγουρα πολύ πιο περίπλοκο από το «ναι». Και πολύ πιο αβέβαιο, φυσικά, γιατί το πώς θα μεταφράσουν οι Ευρωπαίοι το δικό μας «όχι» δεν είναι στο χέρι μας.

– Ως δημοσιογράφος, δεν μπορώ να μην επισημάνω πόσο κατάπτυστη είναι (πάλι) η στάση που τηρούν τα συστημικά ΜΜΕ. Τα σούπερ των δελτίων ειδήσεων (με κορυφαία αυτά του ΑΝΤ1) ξεπερνούν κάθε προηγούμενο σε γελοιότητα. Όχι πως δεν το περιμέναμε, αλλά πρέπει να τα ξαναλέμε κάθε φορά, για να είμαστε εντάξει πρωτίστως με τους εαυτούς μας.

– Πού καταλήγουμε, λοιπόν; Μάλλον στο ότι και οι δύο επιλογές είναι καταστροφικές, με εντελώς διαφορετικό τρόπο. Αλλά έτσι είναι: Αν η μία επιλογή ήταν γαμάτη και η άλλη απαίσια, δεν θα χρειαζόταν να γίνει δημοψήφισμα, σωστά; Ας αποφασίσει λοιπόν ο καθένας τι νομίζει ότι είναι λιγότερο κακό. Εξάλλου, είναι καλύτερα τώρα που θα μπορούμε εμείς οι ίδιοι να πάρουμε την απόφαση και μετά εμείς οι ίδιοι να χτυπάμε το κεφάλι μας στον τοίχο για την απόφασή μας. Καιρός να αναλάβουμε τις ευθύνες μας ως πολίτες – αυτή τη φορά χωρίς μεσάζοντες, που μας είναι μεν πολύ βολικοί για να έχουμε κάποιον να βρίζουμε για τις δικές μας μαλακίες, αλλά δε μας βοηθούν και πολύ να γίνουμε υπεύθυνοι άνθρωποι.

– Και επειδή πρέπει να το παίξω κουλτουριάρης ενώ δεν είμαι, θα ακολουθήσω την πάγια τακτική των πολιτικών και θα κλείσω το λογύδριό μου quotάροντας έναν γνωστό συγγραφέα: «Ν’ αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω».